Kilka słów o wątrobie
Wątroba to nasz super organ, który w dużej mierzę odpowiada za procesy detoksykacyjne w naszym organizmie, ale nie tylko:
- w wątrobie zachodzą przemiany najważniejszych składników odżywczych, jak białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy i składniki mineralne
- wytwarzana jest żółć, która jest niezbędna w procesie trawienia i wchłaniania tłuszczów w przewodzie pokarmowym
- wytwarzany jest w niej cholesterol
- dzięki niej zachodzi aktywacja witaminy D
- jest magazynem witaminy A, D, B12 i ferrytyny
- dostarcza nam energii, ponieważ wytwarza, gromadzi i uwalnia glukozę
- działa immunosupresyjnie
Co to jest marskość wątroby
Marskość wątroby to choroba charakteryzujące się stopniowym uszkodzeniem i utratą funkcji wątroby. Jest to proces, w którym zdrowa tkanka wątroby zastępowana jest bliznami (inaczej włóknieniem). Marskość wątroby jest wynikiem przewlekłego uszkodzenia tego narządu, które może być spowodowane różnymi czynnikami jak:
- Nadużywany alkohol: Długotrwałe spożywanie dużych ilości alkoholu może prowadzić do uszkodzenia wątroby i stopniowo prowadzić do marskości.
- Zakażenie wirusowe: Wirusowe zapalenie wątroby, zwłaszcza wirusy typu B, C i D, może prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, który może prowadzić do marskości.
- Nadwaga i otyłość: Zbyt duża ilość tkanki tłuszczowej w organizmie może prowadzić do stłuszczenia wątroby, co z kolei może ewoluować w marskość.
- Cukrzyca: Osoby z cukrzycą mają zwiększone ryzyko rozwoju marskości wątroby.
- Niewłaściwa dieta: Dieta bogata w tłuszcze i uboga w składniki odżywcze może przyczynić się do uszkodzenia wątroby.
- Leki: m.in. leki przeciwbólowe z grupy NLPZ
Jakie daje objawy marskość wątroby
Niestety wątroba nie boli, najczęściej zaczyna nam dawać ewidentne objawy jak już jest w bardzo złym stanie. Najczęściej w marskości występują takie objawy jak:
- osłabienie i łatwe męczenie się
- skłonność do częstych krwawień na skutek zmian krzepliwości krwi
- spadek poziomu białek we krwi
- stany podgorączkowe
- nudności
- wymioty
- biegunki lub zaparcia
- utrata apetytu prowadząca do utraty masy ciała
- pobolewanie w okolicy podżebrowej
- obrzęk kończyn dolnych
- pojawienie się krwi w wymiotach lub w stolcu
- zmniejszenie libido
- wodobrzusze
Związek między mikrobiotą, a marskością wątroby
Jak badania pokazują marskość wątroby wiąże się z zaburzonym składem mikroflory jelitowej czyli dysbiozą, ale też z SIBO, u pacjentów z marskością wątroby występowała obfitość szkodliwych bakterii z rodzaju Bacilli, Streptococcaceae, Enterococcaceae, Proteobacteria i Enterobacteriaceae, a zmniejszała się liczba pożytecznych bakterii Gram-dodatnich z rodzin Ruminococcaceae i Lachnospiraceae. Dodatkowo zwiększała się ilość Enterobacteriaceae, które zawierają aktywną endotoksynę lipopolisacharyd (LPS) co prowadzi do rozszczelnienia się bariery jelitowej oraz nasilania się stanów zapalnych.
Ciężka dysbioza wiązała się z wyższym poziomem białka C-reaktywnego (CRP), niższym poziomem albuminy i cholinoesterazy w surowicy oraz gorszym rokowaniem długoterminowym pacjentów z marskością wątroby.
Dodatkowo u pacjentów z marskością wątroby zmniejsza się również wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które są wykorzystywane jako źródło energii przez komórki nabłonka jelit, wzmacniają barierę jelitową, regulując funkcje organizmu ludzkiego czyli odgrywają szaleńczą rolę dla naszego organizmu.
Leczenie marskości wątroby
Niestety na ten moment nie ma terapii, która pomogłaby całkowicie przywrócić wątrobę do zdrowia, jednakże możemy zahamować postęp choroby poprzez wyeliminowanie z życia alkoholu oraz papierosów, ograniczenie żywności wysoko przetworzonej, bogatej w tłuszcze trans oraz cukier i włączenie regularnej aktywności fizycznej.
Dieta odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu postępowi choroby, dlatego skupmy się teraz na niej.
Dieta w marskości wątroby
Kluczem jest tu zarówno dieta jak i higiena jedzenia. Regularne posiłki około 4-6 dziennie, spokojne gryzienie, jedzenie w spokoju i w skupieniu, nie podjadanie między posiłkami to podstawa o której nie powinniśmy zapomnieć. W całej tej układance.
- Korzystamy z żywności nisko przetworzonej
- dbamy o odpowiednią ilość warzyw i owoców w diecie, najlepiej spożywać je w formie gotowanej/duszonej/pieczonej
- Dbamy o łatwo strawne przygotowywanie potraw
- Z uwagi na to, że białko odgrywa bardzo ważną rolę budulcową w naszym organizmie, ilość jaką powinniśmy dostarczyć do organizmu to 1-1,2g białka na kg masy ciała, natomiast u pacjentów mocno niedożywionych ilość zwiększamy do około 1,5g/kg masy ciała. To najlepiej ustalić z dietetykiem bądź lekarzem prowadzącym.
- W przypadku tłuszczy powinniśmy skupić się na pozyskaniu ich z oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, orzechów czy ryb. W przypadku, gdy mamy ciężką niewydolność wątroby, cholestaze czy słabe trawienie tłuszczy raz gdy występują objawy takie jak stolce tłuszczowe, powinniśmy ograniczyć ich spożycie i korzystać z średnio łańcuchowych kwasów tłuszczowych (MCT).
- Dbamy o odpowiednią podaż wapnia, ponieważ u osób z marskością wątroby obserwuj się jej niedobór.
- Redukujemy ilość soli w diecie, a szczególnie u osób u których doszło do wystąpienie wodobrzusza wtedy ograniczamy jej ilość do 2g/dobę.
Warto też dodać, że aktywność fizyczna jest bardzo ważnym elementem w terapii marskości wątroby, ponieważ u osób z marskością wątroby często współwystępuję sakropenia, a aby jej zapobiec oraz spowolnić jej postęp musimy trenować nasze mięśnie, aby nie tracić masy mięśniowej.
Suplementacja w marskości wątroby
Suplementacja w przypadku jakiejkolwiek choroby powinna być ustalana z lekarzem bądź dietetykiem, po przeanalizowaniu wyników badań i ocenie stanu zdrowia.
Podstawą powinny być:
- Kwasy Omega 3 EPA i DHA
- Witamina D
- Zioła na wsparcie wątroby jak ostropest plamisty, karczoch.
Dodatkowym bardzo dobrym wsparciem może być BCAA, u wielu osób z marskością wątroby stwierdza się niedobory aminokwasów, które stanowią budulec białek, BCAA w marskości wątroby poprawia tolerancję białka i ich wchłanianie.
Probiotyki mają potencjał w profilaktyce i leczeniu marskości wątroby i sakropenii. Są to m.in. te szczepy i mieszanki:
Saccharomyces boulardii
Escherichia coli Nissle 1917
Clostridium butyricum
Bifidobacterium infantis,
Akkermansia muciniphila
Faecalibacterium prausnitzii
Lactobacillus acidophilus
Escherichia coli Nissle 1917
Lactobacillus GG
Mieszanka Omni-Biotic Hetox
Vivomixx 112
Źródła:
2021 „Dietetyka żywienie zdrowego i chorego człowieka” PZWL
2023 „Sarcopenia in cirrhosis: Prospects for therapy targeted to gut microbiota”
2016 „Przyczyny niedożywienia, ocena stanu odżywienia i zalecenia żywieniowe w marskości wątroby” J. Dziewiatowska, M. Guzek, K. Adrych, S. Małgorzewicz
2014 „Niedożywienie w marskości wątroby” A. Kowala-Piaskowska, A. Tomaszewska, A. Adamek, M. Bura, I. Mozer-Lisewska
https://www.cochrane.org/pl/CD001939/LIVER_stosowanie-aminokwasow-rozgalezionych-wplywa-na-poprawe-objawow-encefalopatii-watrobowej
https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50969,marskosc-watroby-objawy-przyczyny-leczenie